Kazaya karışan aracın çalınmış veya gasp edilmiş olması halinde zararın tazmini nasıldır ?
Poliçe limiti dahilinde işletenin sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere, mali sorumluluk sigortası yaptırılmasının zorunlu olduğu, rizikonun meydana geldiği tarihte zorunlu sigortasını yaptırmamış olanların sebep oldukları bedensel zararların veya çalınmış veya gasp edilmiş bir aracın karıştığı kazada işleten sorumlu tutulamadığı hallerde kişiye gelen bedensel zararlar Güvence Hesabından karşılanır.
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/4160 E, 2021/5508 K
“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi
Taraflar arasındaki tahkim yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı Sigorta Tahkim Komisyonu Uyuşmazlık Hakem Heyeti’nce davanın kabulüne dair karara karşı davalı vekilince itiraz edilmesi üzerine İtiraz Hakem Heyeti tarafından verilen 16/03/2020 tarih 2019/İHK-83-2 sayılı itirazın kabulü ile başvurunun reddine dair verilen kararın süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği düşünüldü.
K A R A R
Davacı vekili, 01/05/2016 tarihinde … plakalı aracın karıştığı tek taraflı trafik kazasında araçta yolcu olan müvekkilinin eşi …’nın vefat ettiğini, kazaya karışan aracın zorunlu mali sorumluluk sigortasının bulunmadığını, ayrıca müteveffanın aracın hırsızlık suçu işlemediği gibi aracın çalıntı olduğunu bilmediğini belirterek fazlaya ilişkin talep hakkı saklı kalmak üzere 40.050,00 TL destekten yoksun kalma tazminatının temerrüt tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmiş; yargılama sırasında dava değerini 210.243,64 TL’ye yükseltmiştir.
Davalı vekili davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Sigorta Tahkim Komisyonu Uyuşmazlık Hakem Heyetince başvurunun kabulüne 210. 243,64 TL destekten yoksun kalma tazminatının 05/09/2016 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiş; karara davalı vekili tarafından itiraz edilmesi üzerine İtiraz Hakem Heyetince, Sigortacılık Kanunu’nun 14/2-b,ç maddesi gereğince Güvence Hesabının yalnızca bedensel zararlardan sorumlu olduğu, destekten yoksun kalma tazminatının bedensel zarar olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle itirazın kabulüne ve Uyuşmazlık Hakem Heyeti kararının kaldırılarak başvurunun reddine karar verilmiştir.
Karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, trafik kazasından kaynaklanan destekten yoksun kalma tazminatı istemine ilişkindir. Kaza yapan aracın … bulunmadığından Güvence Hesabına karşı dava açılmıştır. Öncelikle … sorumluluğunu değerlendirmek gerekecektir. Karayolları Trafik Kanunu’nun 91. maddesi gereğince, KTK 85. maddesinde belirtilen, bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olması durumunda, poliçe limiti dahilinde işletenin sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere, mali sorumluluk sigortası yaptırılması zorunludur. Kaza tarihi itibari ile aracın zorunlu mali sorumluluk sigortasının yaptırılmaması ve aracın çalınması veya gasp edilmesi durumlarında Sigortacılık Kanunu’nun 14. maddesi gereği, zorunlu mali sorumluluk sigortasının kaza tarihindeki limitleri dahilinde işletenin üçüncü kişilere karşı sorumluluğunu … karşılayacaktır. Güvence Hesabının sorumluluğunun kapsamı ise kaza tarihi itibariyle 01/06/2015 tarihinde yürürlüğe giren Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları’na göre belirlenecektir.
Türk Ticaret Kanunu’nun 1425. maddesine göre, sigorta poliçesi genel ve varsa özel şartları içerir. Yeni Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları 01/06/2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Genel şartlar C.10. maddesi ile 12/8/2003 tarihli ve 25197 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları yürürlükten kaldırılmıştır. Yeni genel şartlar C.11 maddesine göre genel şartlar yürürlük tarihi olan 01/06/2015 tarihinden sonra akdedilmiş sözleşmelere uygulanacaktır.
Kaza tarihinde yürürlükte olan Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın A-1. maddesinde de, “Bu Genel Şartların amacı,13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca motorlu araç işletenlerine yüklenen hukuki sorumluluk için düzenlenen Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasına yönelik ilgililerinin hak ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esasların düzenlenmesidir. (Değişik:RG-2/2/2016-29612) (1)Bu Genel Şartlar ekleriyle bir bütündür. Sigorta teminat limitleri kaza tarihi itibarıyla uygulamaya esas alınır.” şeklinde ifade edilmiştir. Yukarıda açıklanan madde hükümlerinden; Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının, motorlu bir aracın karayolunda işletilmesi sırasında, bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına neden olması halinde, o aracı işletenin zarara uğrayan 3. kişilere karşı olan sorumluluğunu belli limitler dahilinde karşılamayı amaçlayan ve yasaca yapılması zorunlu kılınan bir zarar sigortası türü olduğu anlaşılmaktadır. … Yönetmeliğinin 9. maddesinde ise; trafik sigortası bulunmayan araçların neden olduğu bedensel zararlar için …’na başvurulabileceği öngörülmüştür.
Hemen belirtmelidir ki, hem işletenin hem de Güvence Hesabının sorumluluğu, hukuki nitelikçe tehlike sorumluluğuna ilişkin bulunduğundan, işletenin hukuki sorumluluğunu üstlenen zorunlu sigortacının 91. maddede düzenlenen sorumluluğu da bu kapsamda değerlendirilmelidir. 2918 sayılı Kanun’da zorunlu trafik sigortasına ilişkin olarak, sorumluluğun kapsamı yanında, bu kapsam dışında kalan haller de açıkça düzenlenmiştir. 2918 sayılı Kanun’un “Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Dışında Kalan Hususlar” başlıklı 92. maddesinde:
“Aşağıdaki hususlar, zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamı dışındadırlar.
a) İşletenin; bu Kanun uyarınca eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere karşı yöneltebileceği talepler,
b) İşletenin; eşinin, usul ve fürunun, kendisine evlat edinme ilişkisi ile bağlı olanların ve birlikte yaşadığı kardeşlerinin mallarına gelen zararlar nedeniyle ileri sürebilecekleri talepler,
c) İşletenin; bu Kanun uyarınca sorumlu tutulmadığı şeye gelen zararlara ilişkin talepler,
d) Bu Kanun’un 105. maddesinin üçüncü fıkrasına göre zorunlu mali sorumluluk sigortasının teminatı altında yapılacak motorlu araç yarışlarındaki veya yarış denemelerindeki kazalardan doğan talepler,
e)Motorlu araçta taşınan eşyanın uğrayacağı zararlar
f)Manevi tazminata ilişkin talepler” hükmü ile zorunlu trafik sigortacısının hangi zararlardan sorumlu olmadığı düzenleme altına alınmış, burada örnekseme yoluna gidilmeyip tek tek ve tahdidi olarak sorumlu olunmayan haller sıralanmıştır.
Ancak işletenin 91. madde gereğince mali sorumluluk sigortası yaptırması gerektiği yönündeki bu düzenlemeye karşın yaptırmaması durumunda 3. kişilerin bedensel zararlarının karşılanması için … kurulmuştur. … Yönetmeliği’nin 9. maddesinde hesaba başvurulabilecek haller düzenlenmiş olup, düzenlemenin mefhumu muhalifinden bu haller dışında hesaba başvurulamayacağı anlaşılmaktadır.
… Yönetmeliği’nin “Hesaba Başvurulabilecek Haller” başlıklı 9. maddesi;
“(1) Hesaba zorunlu sigortalara ilişkin olarak;
a) (Değişik ibare: RG-19/06/2009-27263) Sigortalının veya sigortayı yaptırmakla sorumlu olanın tespit edilememesi durumunda kişiye gelen bedensel zararlar için
b) Rizikonun meydana geldiği tarihte geçerli olan teminat tutarları dâhilinde sigortasını yaptırmamış olanların neden olduğu bedensel zararlar için,
c) Zorunlu sigorta teminat limitleri ile sigorta poliçesinde belirtilen teminat arasındaki fark kadar ödenecek bedensel tazminat tutarları için,
ç) Sigorta şirketinin malî bünye zaafiyeti nedeniyle sürekli olarak bütün branşlarda ruhsatlarının iptal edilmesi ya da iflası halinde ödemekle yükümlü olduğu maddi ve bedensel zararlar için
d) Çalınmış veya gasp edilmiş bir aracın karıştığı kazada, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca işletenin sorumlu tutulmadığı hallerde, kişiye gelen bedensel zararlar için başvurulabilir” hükmünü içermektedir.
Tüm bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; bir motorlu aracın işletilmesi sırasında bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olunması durumunda, poliçe limiti dahilinde işletenin sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere, mali sorumluluk sigortası yaptırılmasının zorunlu olduğu, rizikonun meydana geldiği tarihte zorunlu sigortasını yaptırmamış olanların sebep oldukları bedensel zararların veya çalınmış veya gasp edilmiş bir aracın karıştığı kazada işletenin sorumlu tutulamadığı hallerde kişiye gelen bedensel zararların karşılanması için ise Güvence Hesabının kurulduğu, yani Güvence Hesabının sorumluluğunun temelinde işletenin hukuki sorumluluğunun yattığı ve esasen üçüncü kişilerin haklarının zarar görmesini engellemek amacıyla Güvence Hesabının kurulduğu, bu durumda destekten yoksun kalma tazminatının da Sigortacılık Kanunu’nun 14. maddesinde belirtilen bedensel zarar kavramı kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, aksi kabulün Güvence Hesabının kuruluş amacına da aykırı olacağı, … Yönetmeliği’nin 16. maddesi ile de üçüncü kişilere yapılan ödeme nedeniyle zarardan sorumlu kişilere rücu hakkı tanındığı hususları gözetildiğinde davalı … destekten yoksun kalma tazminatından da sorumludur.
Şu durumda İtiraz Hakem Heyetince davalının destekten yoksun kalma tazminatından sorumlu olduğunun kabulü ile davalının itirazları doğrultusunda inceleme yapılması ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yanılgılı gerekçeyle yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir. Kararın açıklanan nedenle bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Temyiz edilen İtiraz Hakem Heyeti kararının yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, bozma nedenine göre davacının diğer temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına. peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davacıya geri verilmesine 27/09/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Karar Yargıtay sitesinden alınmıştır.